هلدینگ اطلس پیمایش |
ایران که روزگاری قدرت بلامنازع حمل‌ونقل دریایی منطقه به‌شمار می‌آمد، در سال‌های گذشته راه افول در پیش گرفت.
این روند با شروع تحریم‌های کشور، شتاب قابل‌توجهی به‌خود گرفت و شرکت‌های خارجی یکی‌یکی بنادر ایران را ترک‌کردند و کار به‌جایی رسید که بنا به‌گفته مدیران صنعت‌کشتیرانی، در سال گذشته حتی یک کشتی خارجی در آب‌های ایران تردد نکرد. این موضوع صرف‌نظر از سقوط درآمدزایی بنادر کشور، هزینه حمل کالا به ایران را چند برابر گذشته کرد. به این ترتیب کشتی‌های باری ناچار بودند بار خود را به بندر جبل‌علی امارات تحویل داده و کشتی‌های کوچک این بار را از اماراتی‌ها تحویل گرفته و به ایران حمل کنند. آمارها نشان می‌دهد که حمل هر تن کالا از بندر جبل‌علی امارات به بندر شهیدرجایی بین ۴٠ تا ١٠٠دلار هزینه در بردارد که البته باید به این رقم هزینه طولانی‌شدن زمان ورود کالاها به کشور را هم اضافه کرد که این ارقام با درنظرگرفتن سهم ٩٠درصدی بنادر در واردات کالا به هزینه‌های چندبرابری می‌رسد.
تحریم فرصت طلایی برای رقبای منطقه‌ای ایران فراهم کرد تا صنعت حمل‌ونقل دریایی خود را توسعه دهند و با شکاف قابل‌توجهی ایران را پشت‌سر بگذارند. تا پیش از آغاز تحریمها، ٢٠خط‌برتر کشتیرانی به بندر شهیدرجایی به‌صورت مستقیم وارد می‌شدند اما درسال‌هایی که ایران با تحریم‌های یک‌جانبه غرب روبه‌رو شد، این خطوط کشتیرانی به‌جای بنادر ایران به سایر بنادر منطقه ازجمله بندر جبل‌علی امارات رفتند که همین امر در کنار سرمایه‌گذاری بالایی که انجام گرفت، موجب رشد و توسعه این بندر شد. به‌طوری‌که پیش از آغاز فعالیت دولت یازدهم، از ٢٠ لاینری که به بنادر ایران تردد داشتند، تنها ۵لاینر باقی مانده بود و فقط ٣لاینر به بزرگترین بندر ایران یعنی شهیدرجایی تردد داشتند. درواقع زمانی که بندر شهیدرجایی به دلیل تحریمها، رونق گذشته را نداشت و صاحبان کالا مجبور بودند با کشتی‌های کوچک بارهای خود را از بندر امارات به بندر شهیدرجایی منتقل کنند، بندر جبل‌علی در فضای مناسب اقتصادی رشد و توسعه پیدا کرد به‌طوری که در حال حاضر این بندر قابلیت پذیرش ١٨هزار تی‌ای یو کانتینر را دارد و به این تعداد کشتی، سرویس مناسبی را ارایه می‌دهد.
امضای سند تاریخی لوزان و اجرای برجام باعث شد صنعت حمل‌ونقل دریایی ایران جان تازه‌ای بگیرد و از تیرماه امسال خطوط کشتیرانی معتبر جهان، یکی‌یکی دوباره به ایران برگردند. حالا با گذشت حدود یک‌ماه از اجرای برجام در روز ٢٧دی‌ماه امسال ١١ شرکت کشتیرانی بزرگ بین‌المللی به ایران بازگشته‌اند یا در راه بنادر ایران هستند. از این بین تاکنون ۶ خط معتبر کشتیرانی جهان به آب‌های ایران وارد شده‌اند. این خطوط از کشورهای سنگاپور (پی‌ای ال)، کره (هیوندای)، ایتالیا (مسینا)، تایلند (ون‌های) و خطوط مشترک آسیایی(سیماتک و او‌ای‌ال) هستند. همچنین مذاکره با ۵ خط کشتیرانی دیگر مانند «مرسک»، «هان‌جین»، «وای‌ام‌ال»، «اورگرین»، «سی‌ای‌ام‌سی‌جی‌ام» نیز انجام شده است. علاوه‌بر این شرکت‌های بیمه‌ای خارجی و شرکت‌هایی که در حوزه مراودات مالی با صنعت حمل‌ونقل دریایی ایران همکاری می‌کردند، حالا دوباره برای بازگشت به ایران اعلام آمادگی کرده‌اند.
این موضوع درحالی اتفاق می‌افتد که با حضور شرکت‌های معتبر، ماموریت کشتیرانی به پایان نرسیده و بنادر ایران نیازمند اصلاح ساختار خود است. درحال حاضر خدمات‌دهی در بنادر ایران به نسبت بنادر منطقه کیفیت پایین‌تری دارد به همین جهت در صورت ورود چندین کشتی بزرگ به بندر، ممکن است عملیات تخلیه و بارگیری کندتر از قبل انجام شود که همین موضوع می‌تواند عامل بی‌میلی شرکت‌های بزرگ برای ورود به بنادر ایران باشد. همچنین نرخ تعرفه‌های خدمات بندری در ایران ثبات نداشته و دایم درحال نوسان است که این موضوع یکی از مهم‌ترین علل بی‌انگیزگی سرمایه‌گذاران خارجی برای حضور در بنادر ایران است. درواقع پس از یک دوره چندساله که لاینرها به جای بنادر ایران به بنادر جنوبی خلیج‌فارس رفته‌اند، نیاز به سرمایه‌گذاری بیشتری در حوزه خدمات‌دهی و تعرفه بنادر وجود دارد تا دوباره بندرشهید رجایی رونق گذشته را پیدا کند.
